WYBIERAJ | ŚWIADOMIE

Jakie mleko modyfikowane wybrać? Czyli mama naukowiec wybiera najlepsze mleko modyfikowane dla swojego dziecka.

Przede wszystkim jestem mamą – szczęśliwą mamą 9-miesięcznego synka.
Praca naukowa, którą zajmuję się na co dzień okazuje się być niezwykle przydatna nie tylko dla pacjentów, ale i dla mnie samej. Wiem, że z tytułu mojej profesji łatwiej jest mi podejmować świadome decyzje żywieniowe. Wiem, że żyjemy w dobie agresywnej reklamy, która może wprowadzać Was w błąd. Wiem jak trudno jest Wam wybrać mleko modyfikowane najbardziej dopasowane do potrzeb Waszego dziecka.
Dlatego z wielką przyjemnością zabiorę Was w krótką podróż w świat nauki.
Po pierwsze – świadomość. To, czym karmimy naszą pociechę we wczesnym dzieciństwie może zaważyć na jego przyszłym życiu. Właściwe odżywianie w tym okresie to nic innego jak prewencja wystąpienia różnych chorób: nadciśnienia tętniczego, cukrzycy typu 2, otyłości, chorób cywilizacyjnych a nawet nowotworów. Lepiej zapobiegać niż leczyć.
Istnieją czynniki żywieniowe, które pozytywnie wpłyną na rozwój wzroku, mózgu czy też odpowiednie wzrastanie Waszego dziecka. Odpowiedni poziom niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych, właściwy poziom białka naprawdę mają kluczowe i pozytywne znaczenie w prawidłowym rozwoju. Po drugiej stronie barykady stoją niedobory żywieniowe lub nieodpowiednie składniki diety jak choćby nadmiar cukru. Mogą one wpłynąć negatywnie na metabolizm dziecka. W nauce teorię tą nazywamy „programowaniem metabolicznym”. Dowodzi ona, że czynnik żywieniowy działający w tzw. „krytycznym” okresie rozwoju człowieka może spowodować trwające całe życie zmiany czynnościowe bądź strukturalne organizmu (1).
Przyjrzyjmy się dzisiaj olejowi palmowemu. Jego występowanie w składzie wielu dostępnych na polskim rynku mlek modyfikowanych budzi kontrowersje. Czy słusznie ?
Niestety wiele faktów wskazuje na to, że coś jest na rzeczy…

1. OLEJ PALMOWY A NASYCONE KWASY TŁUSZCZOWE

Nasycone kwasy tłuszczowe – ich nadmiar w diecie niestety wiąże się z ryzykiem: chorób sercowo-naczyniowych, nowotworów, rozwoju cukrzycy typu 2.

Olej palmowy ma dużą zawartość tych kwasów, co przemawia za stosowaniem go z ograniczonym zaufaniem i dużą ostrożnością.

2. OLEJ PALMOWY A KWAS PALMITYNOWY

Jednym ze składników mleka kobiecego jest kwas palmitynowy (nasycony kwas tłuszczowy). Oczywistym jest więc, że trzeba go czymś odtworzyć w procesie produkcji mleka modyfikowanego. Olej palmowy rzeczywiście zawiera 45,5% kwasu palmitynowego, a jednak bezpieczeństwo jego stosowania jest wątpliwe. Dlaczego?

Mleko kobiece – tu kwas palmitynowy w TG (triacyloglicerolach – jedna z form budowy tłuszczy) w 60-80% znajduje się w pozycji środkowej sn-2.

Mleko modyfikowane zawierające olej palmowy – tu, tzn. w oleju palmowym aż 70-80% kwasu palmitynowego znajduje się w pozycjach zewnętrznych sn-1 oraz sn-3. Oznacza to, że proporcja jest odwrotna.

Skoro jest zupełnie inaczej nietrudno się domyśleć, że musi to mieć swoje konsekwencje. I nie są one pozytywne:

Wykazano, że przez takie umiejscowienie kwasu palmitynowego w TG, może występować gorsze przyswajanie tłuszczów (najważniejszego źródła energii dla noworodków i niemowląt) i wapnia u dzieci karmionych mieszankami zawierającymi olej palmowy (5).

Kolejne badania wykazały rzadsze oddawanie stolców oraz twardszą ich konsystencję u niemowląt urodzonych o czasie, karmionych mieszankami zawierającymi olej palmowy, w porównaniu do tych karmionych mieszankami niezawierającymi powyższego oleju (6).

3. OLEJ PALMOWY A WCHŁANIANIE DHA

By zobrazować problem pozwólcie, że posłużę się kolejnym badaniem z randomizacją z udziałem zdrowych niemowląt. Jedna grupa karmiona była mieszanką zawierającą olej palmowy – druga – mieszanką bez dodatku oleju palmowego.

Wykazano gorsze przyswajanie tak ważnych dla zdrowia długołańcuchowych wielonienasyconych kwasów tłuszczowych (LC-PUFA), w tym kwasu dokozaheksaenowego (DHA) i kwasu arachidonowego (ARA) w grupie karmionej mieszanką z olejem palmowym (8).

Znaczenie DHA dla prawidłowego rozwoju mózgu i wzroku dziecka jest niepodważalne. Wyżej cytowane badanie pozwala jednak spekulować, iż wchłanianie DHA z mlek modyfikowanych (zawierających olej palmowy) może być „zablokowane” poprzez dodatek oleju palmowego.

4. PROCES TECHNOLOGICZNY – ZAGROŻENIA

Olej palmowy produkowany jest w procesie technologicznym, w którym to nie jest wykluczone powstanie substancji szkodliwych takich jak produkty utleniania lipidów, gumy, wolne kwasy tłuszczowe. W procesie rafinacji mogą z kolei powstać zanieczyszczenia jak estry glicydylowe kwasów tłuszczowych, estry 3-MCPD (3-monochloropropano-1,2-diol) i 2-MCPD (2-monochloropropano-1,2-diol).

Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA) uznaje estry glicydylowe kwasów tłuszczowych, estry 3-MCPD i 2-MCPD, za genotoksyczne i karcinogenne, zwłaszcza dla młodszych grup wiekowych (2).

EFSA podaje, iż niemowlęta karmione mlekiem modyfikowanym zawierającym olej palmowy spożywają nieco większą niż akceptowalna ilość estrów 3-MCPD (3).

Mieszanki dla niemowląt niezawierające oleju palmowego mają stosunkowo niskie stężenie 3-MCPD i estrów glicydylowych (4).

5. OLEJ PALMOWY A EKOLOGIA

No właśnie. A co z ekologią? Olej palmowy wytwarzany jest z palmy olejowej. Jego pozyskiwanie wiąże się z wycinką „płuc naszej planety” . Tracimy przepastne powierzchnie lasów tropikalnych w imię dość nieodpowiedzialnej ekonomii skierowanej wyłącznie na zysk.

Kończąc pisanie tego krótkiego artykułu, spoglądam na stos plików z badaniami, z których część Państwu przytoczyłam. Następnie spoglądam na śpiącego synka. Decyzja wydaje się oczywista, pomimo faktu, iż na tą chwilę stanowisko Europejskiego Towarzystwa Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci (ESPEGHAN) zakłada, że nie ma wystarczających danych wskazujących na to, iż olej palmowy nie może być wykorzystywany w produkcji mlek modyfikowanych. Biorąc jednak pod uwagę przytoczone Państwu argumenty osobiście unikam pokarmów wzbogaconych o olej palmowy. Istnieją przecież na rynku mleka modyfikowane bez zawartości oleju palmowego. Ja wybrałam Capricare (znajdź mleko dla niemowląt Capricare oraz sprawdź i porównaj jego cenę).

Autorka:
Anna Bartnicka

dr n. med., diagnosta laboratoryjny; współautorka książki „Dieta w chorobach autoimmunologicznych” wydanej przez PZWL; zajmuje się głównie kwestiami związanymi z mikrobiotą jelitową i jej znaczeniem w zdrowiu i chorobie; doktorat przeprowadziła w Klinice Zakażeń Noworodka na Uniwersytecie Medycznym w Poznaniu; jej praca doktorska dotyczyła mikrobioty przewodu pokarmowego noworodków oraz czynników na nią wpływających.

1. Lucas A. Programming by early nutrition in man. Ciba Found Symp. 1991; 156:38-50.

2. EFSA Panel on Contaminants in the Food Chain (CONTAM). Risks for human health related to the presence of 3‐ and 2‐monochloropropanediol (MCPD), and their fatty acid esters, and glycidyl fatty acid esters in food. EFSA Journal. 2016;14;https://doi.org/10.2903/j.efsa.2016.4426.

3. Update of the risk assessment on 3-monochloropropane diol and its fatty acid esters. EFSA 2018; 16:5083.

4. Leigh J, MacMahon S. Occurrence of 3-monochloropropanediol esters and glycidyl esters in commercial infant formulas in the United States. Food Addit Contam Part A Chem Anal Control Expo Risk Assess. 2017;34:356–370.

5. Bronsky J, et al. Palm Oil and Beta-palmitate in Infant Formula: A Position Paper by the European Society for Paediatric Gastroenterology, Hepatology, and Nutrition (ESPGHAN) Committee on Nutrition. J Pediatr Gastroenterol Nutr. 2019 May;68(5):742-760.

6. Alarcon PA, Tressler RL, Mulvaney A, et al. Gastrointestinal tolerance of a new infant milk formula in healthy babies: an international study conducted in 17 countries. Nutrition. 2002; 18:484–489.

7. Sarnecki J. Olej palmowy w mlekach modyfikowanych – stanowisko Komitetu ds. Żywienia ESPGHAN. Standardy medyczne Pediatria. 2019, 6(16):719-722

8. Souza CO, et al. Milk protein-based formulas containing different oils affect fatty acids balance in term infants: a randomized blinded crossover clinical trial. Lipids Health Dis. 2017; 16:78.