Mechanizmy immunologiczne towarzyszące otyłości
Tkanka tłuszczowa składa się głównie z adipocytów, w jej wzroście i funkcjonowaniu biorą udział również inne komórki, zalicza się do nich m.in. preadipocyty, makrofagi, limfocyty, fibroblasty oraz komórki naczyń. Otyłość może prowadzić do znacznych zmian w składzie komórkowym tkanki tłuszczowej, a także modulować funkcję obecnych tam komórek.
Tkanka tłuszczowa nie jest jedynie magazynem energii, ale pełni również funkcję endokrynną, wydziela wiele substancji bioaktywnych, które nazywamy adipokonami. Ten mechanizm jest odpowiedzialny za związek otyłości z zaburzeniami metabolicznymi. Układ odpornościowy i przemiany metaboliczne są ze sobą ściśle związane i funkcjonalnie zależne. Spożywanie nadmiernej ilości pożywienia przez osoby otyłe wyzwala w organizmie reakcje stresogenne i szkodliwe. W konsekwencji dochodzi do rozwoju stanu zapalnego o niskim nasileniu, które nazywane jest „metazapaleniem”, zapaleniem metabolicznym. Wiele substancji wydzielanych przez tkankę tłuszczową takich jak np. TNF-a, IL-6 oraz leptyna, powoduje nasilenie stanu zapalnego. Badania wykazują, że zaburzenia w wytwarzaniu adipokin, powodują liczne nieprawidłowości metaboliczne oraz modulują odpowiedź immunologiczną. Wykazano również związek między zwiększoną aktywnością zapalną występującą w otyłości, a rozwojem insulinooporności.
Wiele czynników bierze udział w rozwoju metazapalenia, a mianowicie:
Niedotlenienie adipocytów – powiększone adipocyty znajdują się w większej odległości od naczyń.
Stres oksydacyjny – wyższy poziom wolnych kwasów tłuszczowych i glukozy w tkance tłuszczowej zwiększa wytwarzanie wolnych rodników, w konsekwencji prowadzi to do uszkodzenia śródbłonka i aktywacji kaskady prozapalnej, która napędza się samoistnie.
Stres siateczki śródplazmatycznej – powoduje zachwianie równowagi między składnikami odżywczymi wewnątrz komórki.
Obumieranie adipocytów – liczne badania wykazały, że obumieranie adipocytów, które towarzyszy otyłości, powoduje masowy napływ komórek układu immunologicznego, przyczyniając się tym samym do powstania i rozwoju stanu zapalnego, co ułatwia rozwój chorób autoimmunizacyjnych.
Zaburzenia składu naturalnej flory jelit – odpowiedni skład flory bakteryjnej jelit jest niezbędny do prawidłowego funkcjonowania m.in. układu odpornościowego.
Podsumowując, nadmierna masa ciała nie jest jedynie problemem estetycznym, a trend szczupłego, wysportowanego ciała jedynie modą, która przeminie. Należy mieć świadomość o wpływie otyłości na cały organizm i z pełną odpowiedzialnością podejmować decyzje żywieniowe każdego dnia.
autorka: Katarzyna Ślusarska, Dobry Dietetyk
Bibliografia:
1. M. Góralska , M. Majewska-Szczepanik, M. Szczepanik, Mechanizmy immunologiczne towarzyszące otyłości i ich rola w zaburzeniach metabolizmu, Postepy Hig Med Dosw (online), 2015; 69: 1384-1404, dostęp dnia 20.11.2017
2. M. Olszanecka-Glinianowicz, B. Zahorska-Markiewicz, Otyłość jako choroba zapalna, Postepy Hig Med Dosw. (online), 2008; 62: 249-257, dostęp dnia 20.11.2017
