Diagnostyka nietolerancji laktozy

Nietolerancja laktozy objawia się poprzez szeroko rozumiany dyskomfort gastryczny po wypiciu mleka lub spożyciu innych produktów zawierających laktozę. Do najczęstszych symptomów zaliczamy biegunki, wzdęcia, gazy i przelewania. Wiele osób nie robi badań w tym kierunku, a diagnozę stawia wyłącznie na podstawie objawów. Takie osoby intuicyjnie wiedzą, że powinny unikać produktów mlecznych. Bardzo ważne jest jednak potwierdzenie przyczyny występowania nietolerancji pokarmowej. Ze względu na to kryterium nietolerancję laktozy dzielimy na pierwotną i wtórną.

Pierwotna i wtórna nietolerancja laktozy

Pierwotna nietolerancja laktozy jest spowodowana defektem genetycznym, z którym się rodzimy. Jeżeli mutacja genetyczna dotyczy także nas, w ciągu całego życia zdolność trawienia laktozy spadnie właściwie do zera. Bardzo ważna jest także dawka. Szklanka mleka wypita duszkiem będzie skutkować przykrymi objawami, a ta sama ilość spożyta w małych porcjach przez cały dzień nie będzie powodować problemów jelitowych. W Polsce na nietolerancję laktozy choruje ok. 37% populacji, a więc co trzecia osoba.

Wtórna nietolerancja laktozy wynika z innej choroby toczącej się w jelicie, np. celiakii, ostrego zakażenia żołądkowo-jelitowego, zakażenia rotawirusami, lambliozy, a także niedożywienia. U takich osób upośledzenie zdolności trawienia laktozy jest czasowe i sytuacja wraca do normy w momencie wyleczenia choroby podstawowej. Wtedy osoby te mogą bez obaw spożywać produkty zawierające laktozę.
Wspomnieć należy tutaj także o alaktazji, czyli całkowitej niezdolności trawienia laktozy. Jest to bardzo rzadka choroba genetyczna, która objawia się już u noworodków, ponieważ mleko matki zawiera bardzo dużą ilość laktozy.

Jak sprawdzić, czy nietolerancja laktozy dotyczy także nas? Wystarczy wykonanie odpowiednich badań.

Diagnostyka nietolerancji laktozy

Wodorowy test oddechowy

Najprostszym badaniem potwierdzającym nietolerancję laktozy jest wodorowy test oddechowy. Badanie to jest stosunkowo tanie i mało inwazyjne, jednak niezbyt popularne i w niewielu miejscach można je wykonać. Ma także jedną podstawową wadę – nie rozróżnia rodzajów nietolerancji laktozy. Opiera się na pomiarze stężenia wodoru w wydychanym powietrzu. W praktyce polega na wypiciu odpowiedniej ilości mleka i dmuchaniu po odpowiednim czasie do urządzenia podobnego do alkomatu. Następnie porównuje się ilość wydmuchanego wodoru przed wypiciem mleka i po nim. Wodór tworzy się w jelitach w wyniku procesu fermentacji, który zachodzi u osób z nietolerancją laktozy. Im wyższy wynik, tym mniejszą zdolność miał pacjent do strawienia laktozy i tym bardziej nasilona jest nietolerancja.

Badanie genetyczne

Metodą pozwalającą rozróżnić pierwotną nietolerancję laktozy od wtórnej jest badanie genetyczne, polegające na zbadaniu dwóch polimorfizmów w genie LCT: CC13310 i GG22018. Gen ten koduje enzym odpowiadający za trawienie laktozy, czyli laktazę. Badanie wykonuje się raz na całe życie i pozwala ono w 100% wykluczyć lub potwierdzić pierwotną nietolerancję laktozy. Jest ono dostępne w laboratoriach genetycznych.

Inne badania w kierunku nietolerancji laktozy:

Istnieją także inne badania użyteczne w diagnostyce nietolerancji laktozy. Raczej nie należą one do rutynowych i zazwyczaj dostępne są tylko w wyspecjalizowanych ośrodkach lub w badaniach naukowych. Są to:
pomiar aktywności laktazy w bioptacie jelita cienkiego,
doustne obciążenie laktozą,
próby eliminacyjne,
badanie pH stolca.

autorka: Małgorzata Nieżychowska