Emocje na talerzu

Jak nasze uczucia wpływają na wybory żywieniowe?

Jedzenie odgrywa kluczową rolę w naszym życiu, nie tylko z powodu wartości odżywczych, jakie dostarcza, ale także ze względu na silne powiązania emocjonalne, które z nim łączymy. Nasze emocje mogą kierować tym, co jemy, kiedy jemy i jak dużo spożywamy, a psychodietetyka – interdyscyplinarne podejście łączące psychologię z dietetyką – staje się coraz bardziej popularna w analizie tego, jak nasze uczucia wpływają na wybory żywieniowe.

Emocje a jedzenie: mechanizm zależności

Zarówno pozytywne, jak i negatywne emocje mogą znacząco wpływać na nasze decyzje dotyczące diety. W chwilach stresu, lęku, smutku czy radości, sięgamy po jedzenie, które ma dla nas konkretne znaczenie emocjonalne. Często mówi się o „jedzeniu emocjonalnym”, które jest odpowiedzią na trudne emocje, takie jak smutek, złość czy samotność. Badania wskazują, że osoby pod wpływem stresu częściej wybierają pokarmy o wysokiej zawartości cukru, tłuszczu i soli, co związane jest z chwilowym wzrostem poziomu serotoniny, hormonu poprawiającego nastrój.

Stres a jedzenie – błędne koło

Stres jest jednym z głównych czynników wpływających na wybory żywieniowe. Kiedy jesteśmy zestresowani, nasz organizm wydziela kortyzol – hormon, który nasila apetyt, zwłaszcza na kaloryczne, przetworzone produkty. To mechanizm ewolucyjny, który miał pomóc nam przetrwać w trudnych czasach, jednak w dzisiejszym świecie może prowadzić do niezdrowych nawyków żywieniowych i problemów zdrowotnych, takich jak otyłość czy choroby serca. Zjawisko to zostało dobrze opisane w literaturze naukowej, gdzie badania wykazują, że przewlekły stres prowadzi do nadmiernego spożycia jedzenia, zwłaszcza bogatego w cukry i tłuszcze.

Jedzenie jako nagroda i komfort

Nie tylko stres wpływa na nasze jedzenie – również radość, sukcesy i szczęśliwe chwile skłaniają nas do sięgania po jedzenie, które postrzegamy jako nagrodę. Często wybieramy wtedy słodycze, fast food lub inne ulubione potrawy. Warto jednak zauważyć, że korzystanie z jedzenia jako nagrody może prowadzić do budowania niezdrowych nawyków – traktując jedzenie jako sposób na radzenie sobie z emocjami, z czasem możemy stracić kontrolę nad naszymi wyborami żywieniowymi.

Psychodietetyka: Jak zrozumieć związek emocji z jedzeniem?

Psychodietetyka zajmuje się badaniem wpływu emocji na zachowania żywieniowe i nawyki dietetyczne. Specjaliści w tej dziedzinie pomagają pacjentom zrozumieć, dlaczego sięgają po konkretne produkty w różnych stanach emocjonalnych i jak zmieniać te nawyki na bardziej świadome. W psychodietetyce dużą wagę przykłada się do nauki wsłuchiwania się w sygnały swojego ciała oraz rozróżniania głodu fizycznego od emocjonalnego. W procesie terapeutycznym ważne jest także rozpoznawanie emocji, które kierują jedzeniem, i wprowadzenie zdrowych strategii radzenia sobie z nimi.

Emocjonalne jedzenie a zaburzenia odżywiania

Jedzenie emocjonalne może prowadzić do poważniejszych zaburzeń odżywiania, takich jak bulimia, anoreksja czy kompulsywne objadanie się. Zaburzenia te często wynikają z potrzeby kontroli nad jedzeniem jako sposobem na radzenie sobie z trudnymi emocjami. Osoby cierpiące na zaburzenia odżywiania mogą doświadczać silnych wahań nastrojów i postrzegać jedzenie jako jedyną formę kontroli nad swoim życiem.

Jak radzić sobie z emocjonalnym jedzeniem?

W walce z emocjonalnym jedzeniem ważne jest rozwijanie świadomości emocjonalnej i nauka radzenia sobie z emocjami w sposób niezwiązany z jedzeniem. Kluczowe kroki to:

  1. Świadome jedzenie: Wprowadzenie praktyki jedzenia uważnego, czyli zwracania uwagi na sygnały płynące z ciała, takie jak uczucie głodu czy sytości, może pomóc rozróżniać potrzeby fizjologiczne od emocjonalnych.
  2. Zdrowe strategie zarządzania stresem: Zamiast sięgać po jedzenie, warto poszukać innych form radzenia sobie ze stresem, takich jak medytacja, ćwiczenia fizyczne czy rozmowa z bliskimi.
  3. Wsparcie specjalistów: Terapia psychodietetyczna, wsparcie dietetyka lub psychologa może pomóc zrozumieć, skąd bierze się emocjonalne jedzenie i jak skutecznie je kontrolować .

Emocje odgrywają kluczową rolę w naszych wyborach żywieniowych, często prowadząc nas do niezdrowych nawyków. Zrozumienie związku między uczuciami a jedzeniem to pierwszy krok do zmiany i wprowadzenia bardziej świadomego podejścia do odżywiania. Choć emocje są nieodłączną częścią naszego życia, warto nauczyć się radzić sobie z nimi w sposób niezwiązany z jedzeniem, by dbać o zdrowie zarówno fizyczne, jak i psychiczne.

Macht, M. (2008). „How emotions affect eating: A five-way model.” Appetite, 50(1), 1-11.

Adam, T. C., & Epel, E. S. (2007). „Stress, eating and the reward system.” Physiology & Behavior, 91(4), 449-458.

Oliver, G., Wardle, J., & Gibson, E. L. (2000). „Stress and food choice: A laboratory study.” Psychosomatic Medicine, 62(6), 853-865.

Snoek, H. M., Van Strien, T., Janssens, J. M. A. M., & Engels, R. C. M. E. (2007). „Emotional, external, and restrained eating behavior and BMI trajectories in adolescence.” Appetite, 49(1), 24-30.

Polivy, J., & Herman, C. P. (2002). „Causes of eating disorders.” Annual Review of Psychology, 53(1), 187-213.

Daubenmier, J., Kristeller, J., Hecht, F. M., et al. (2011). „Mindfulness intervention for stress eating to reduce cortisol and abdominal fat among overweight and obese women: A randomized controlled trial.” Obesity, 19(11), 2314-2321.